کلید محافظ جان چیست؟ ، آشنایی با کلید محافظ جان اشنایدر الکتریک ، کلید محافظ جان وظیفه ی قطع خودکار مدار در مواقع وجود جریان های نشتی را دارد. کلید جریان تفاضلی کلیدی است که اگر جمع جریان های خروجی از کلید با جمع جریان های ورودی به آن برابر نباشد، یعنی بخشی از جریان هرچند کوچک، به جای برگشتن از طریق هادی مدار از راه دیگری مانند زمین به منبع برگردد، واکنش نشان داده و کلید را قطع می کند. ساخت محافظ جان با حساسیت بالا (چند میلی آمپر) امکان پذیر بوده و به همین دلیل در آن می توان بر خلاف شرایطی که در استفاده از فیوز وجود دارد از اتصال به زمین های با مقاومت زیاد استفاده کرد.

آشنایی با کلید محافظ جان اشنایدر الکتریک

کلید محافظ جان اشنایدر به دو دسته کلی تک فاز و سه فاز تقسیم میشود از کلید FI در نوع تک فاز فقط فاز و نول عبور می کند اما در نوع سه فاز ،۳ فاز و نول استفاده می شود.

کلید محافظ جان اشنایدر از نظر عملکرد به دو تیپ RCCB یا Residual Current Circuit Breaker و RCBO یا Residual current operated Circuit Breaker with Overcurrent protection تقسیم می شود: در تیپ RCCB فقط حفاظت انسان انجام می شود که مقدار جریان حک شده بر روی کلید FI بیانگر جریان مجاز عبوری از کلید است.

در تیپ RCBO که محافظ جان ترکیبی نامیده می شود، علاوه بر حفاظت انسان جریان اتصال کوتاه و اضافه بار را هم می توان کنترل نمود. که مقدار جریان حک شده بر روی کلید FI بیانگر جریان مجاز و حد عملکرد آن است.

محافظ جان ترکیبی اشنایدر

این نوع از محافظ جان در واقع تلفیقی از کلیدهای مینیاتوری و محافظ جان است. از این رو، کلید محافظ جان ترکیبی نامیده می شود و حفاظت اضافه بار، اتصال کوتاه و نشتی جریان را کنترل می کند. کلید محافظ جان ترکیبی اشنایدر دو پل ۲۵ آمپر با کد فنی A9D31625 و با نام اختصاری ACTI9 مطابق با استاندارد EN/IEC 61009-2-1 ساخته و در بازار عرضه می گردد.

مشخصه اصلی کلید، جریان نامی در رنج ۲۵ آمپر و با جریان نشتی ۳۰ میلی آمپر است. دمای هوای مناسب برای نصب این قطعه در تابلو برق بین ۵- تا ۶۰ درجه سانتی گراد و برای نگهداری در انبار بین ۴۰- تا ۸۵ درجه سانتی گراد است. در محافظ جان ترکیبی اشنایدر ACTI9 یک پل کلید به فاز وصل می شود و پل دیگر که با حرف N نمایان است به نول متصل می گردد.

دکمه تست کلید در زیر نام برند اشنایدر الکتریک قرار دارد. و در حالتی که کلید زیر بار است، می توان با فشردن دکمه تست و قطع شدن برق، از عملکرد درست کلید اطمینان حاصل کرد. این قطعه از طریق ۴ پیچ ۹ میل متری به مدار متصل می شود. محافظ جان ترکیبی اشنایدر تحت تکنولوژی قطع یا تریپ ساخته شده است که به صورت حرارتی – مغناطیسی انجام می شود. رنگ کلید سفید است و دسته قطع و وصل مشکی رنگی دارد که می توان به صورت دستی، کلید را قطع و وصل نمود. محافظ جان ترکیبی اشنایدر در دو نوع دو پل و چهار پل با رنج جریان ۱۶ تا ۶۳ میلی آمپر با جریان نشتی ۳۰ میلی آمپر تولید می شود.

نکته مهم در کاربرد کلید محافظ جان ترکیبی، طول عمر مکانیکی و الکتریکی آن است که به ترتیب ۲۰ هزار و ۱۰ هزار سیکل عمل می کند و سپس سیم پیچ های کلید ضعیف شده و لازم است تعویض شود. البته این میزان دوام مکانیکی و الکتریکی در حدود ۱۰ سال طول می کشد.

کلید محافظ جان چگونه عمل میکند؟

– آشکار سازی جریان نشتی یا Detection که وظیفه ی ردیابی جریان نشتی را برعهده دارد که این قسمت توسط یک ترانس جریان (CT) انجام می شود.

۲- اندازه گیری جریان نشتی بوجود آمده توسط یک رله که ترانس اندازه گیری جریان آشکار ساز جریان نشتی در مدار را با جریان حد که همان حساسیت کلید و یا آستانه قطع است، مقایسه می کند.

۳- واحد قطع مدار یا Tripping، در این قسمت اگر جریان نشتی اندازه گیری شده، بیش تر از حساسیت کلید محافظ جان باشد، مدار قطع می شود. کلید محافظ جان انسان رله دیفرانسیل اتوماتیک که ظرف ۰.۲ ثانیه بر اثر بروز عیب مدار را به صورت تک فاز یا سه فاز قطع می کند.

کلید محافظ جان از اصول حفاظت دیفرانسیل استفاده می کند. بدین صورت که کلیه سیم های فاز و نوترال شبکه وارد این کلید می شوند در داخل این کلید یک CT ترانسفورماتور جریان قرار دارد که کلیه سیم ها از وسط هستۀ این CT عبور می کنند اولیه ترانس را تشکیل می دهند با این عمل و با توجه به خصوصیات CT جمع جبری جریان های عبوری از داخل کلید بدست می آید حال در صورتی که این مقدار بیش تر از ۳۰ میلی آمپر باشد کلید فیدر خروجی را قطع می کند.

به بیان ساده در صورت وجود جریان های وارد شده به سیستم توسط سیم های فاز از طریق سیم های فاز و نول بر نمی گردد. به طور کلی هنگام برق گرفتگی مسیر جریان از فاز به بدن شخص و از بدن شخص به زمین خواهد بود جریان نشتی که باعث ایجاد جریان در خروجی CT کلید حفاظت از جان خواهد شد.  نصب محافظ جان در مسیر ورودی فاز و نول مصرفی انجام می شود. به عبارت دیگر فاز و نول داخل این کلید شده و به صورت سری در مسیر ورودی برق قرار می گیرد. در تابلوهای برق این کلیدها بعد از کنتور برق قرار می گیرد و فاز و نول داخل این کلید شده و سپس به کلیدهای مینیاتوری وارد می شود.

وظایف کلید محافظ جان

جلوگیری از تلفات انرژی و حفاظت از جان انسان در مقابل برق گرفتگی

در واقع کلید محافظ جان یا (RCD (Residual Current Detector بر اساس حداکثر جریانی تعریف می شود که در بیش ترین زمان می تواند از بدن انسان بگذرد و خطر برق گرفتگی نداشته باشد و همین طور حداکثر جریانی که به تجهیزات و وسایل برقی صدمه نزند که به این مقدار در اصطلاح «حساسیت کلید محافظ جان» گفته می شود.